woensdag 25 januari 2012

Veel discussie bij lezing Rotaryclub Delft

Hoe geef je een lezing? Een lang verhaal oreren vol feiten of diep doordachte meningen? Ik besloot om vooral in gesprek te gaan met de aanwezigen, in discussie. En wat bleek: de aanwezigen waren van mening dat mijn roman geen fictie was. Afgestudeerde mbo'ers die geen gevoel voor hiƫrarchie hadden, niet met gezag konden omgaan, geen kennis van zaken hadden, maar wel heel veel noten op hun zang: dat was wat ze dagelijks in hun bedrijven tegenkwamen. Ik vond het eigenlijk helemaal niet leuk om te horen. Wat gun ik die jongeren toch heel veel meer toekomst!

Lees meer...
Ik betoogde dat Onderwijs hoeder van cultuur is, de schakel tussen verleden, heden en toekomst, middel om vooruit te komen. Maar ik maak me zorgen, stelde ik, daarom heb ik Geen les meer geschreven. Zorgen dat deze taken van het onderwijs verloren gaan in de waan van de dag, van het modernisme die zijn blik alleen maar op de toekomst gericht heeft.

In mijn boek Geen les meer worden op ROC Holland alle lessen afgeschaft en vervangen door projecten waarin de studenten zelfstandig hun leerproces moeten sturen en zelf hun leervragen moeten formuleren. Als ze dan tijdens het maken van een project erachter komen dat ze iets niet snappen, kunnen ze de docent om informatie vragen. Just-in-time-information noemen ze dat op ROC Holland. Ik legde de aanwezigen uit dat de hoofdpersoon in het boek zeer kritisch was over dit concept.

Zo legde de hoofdpersoon uit dat MRI onderzoek heeft uitgewezen dat het voorste gedeelte van de hersenen – de prefrontale cortex nog niet volledig is ontwikkeld. Dit deel van hersenen is betrokken bij het plannen van activiteiten, structureren van informatie en het overzien van het eigen handelen.

De hoofdpersoon was bovendien van mening dat studenten die hun leervragen moeten formuleren, worden belemmerd door hun eigen referentiekader. Ze stellen de vragen die ze kunnen stellen, stelde hij. Dit onderwijsconcept houdt ze vast in op hun eigen niveau. Opgesloten in hun praktische ervaringen. Vooral kinderen uit lagere maatschappelijke milieus zijn daarvan de dupe. Kinderen die kennis het hardst nodig hebben om verder te komen omdat ze thuis minder meekrijgen, onthouden we het nu. Zo ontnemen we ze, volgens de hoofdpersoon, de kans om verder te groeien.

In de roman stelde de hoofdpersoon ook dat het nieuwe leren in extremis doorgevoerd gezagsrelaties ondermijnt. De Leraar is geen autoriteit meer, geen hoeder van wijsheid, maar een begeleider die de jongere alle ruimte geeft zijn eigen leerweg te kiezen. Gezagsrelaties in het onderwijs eroderen, volgens hem, docenten worden onzeker over waarde van hun kennis en hiƫrarchie maakt plaats voor gelijkheid in het coachingsproces. Dat ontneemt studenten de mogelijkheid respect voor gezag te ontwikkelen. Onhandig als je later bij een baas gaat werken.

Het centraal stellen van de leervraag van de studenten en het coachen van hun persoonlijke ontwikkelingsproces cultiveren de vrijheid van de individuele beleving. Dit was een ander kritiekpunt van de hoofdpersoon. De student kiest eigen leerroute. Hij bepaalt zijn individuele morele oordelen. En die zijn goed als hij er zelf in gelooft en ze bijdragen tot het behalen van zijn persoonlijke doelen, wat deze dan ook mogen zijn. Volgens de onderwijsvernieuwers is iedereen immers gelijkwaardig, ongeacht zijn denken, handelen en voelen, en bovendien, moraal verandert voortdurend en heeft dus eigenlijk geen wezen – alsof alle filosofische kennis in de geschiedenis voor niets is geweest.

Dat veel docenten nauwelijks bezwaar hebben tegen de jeugdcultuur van bedwelmende behoeftebevrediging, maakt het er volgens de hoofdpersoon niet beter op. Daarmee ontmantelen zij hun rol als rolmodel die volwassenheid en volleerdheid uitstraalt. Zo staat een lerares van een basisschool van mijn stiefzoon voor de klas met een kort truitje en piercing in haar navel, en luisteren veel jonge docenten naar dezelfde door seks en geweld gedomineerde muziek als hun leerlingen.
Eerzame volwassenheid en volleerdheid dreigen inhoudsloze begrippen te worden, hopeloos ouderwetse termen, aldus de hoofdpersoon. Maar dat betekent niet dat ze zonder betekenis zijn, integendeel. Hun afwezigheid leidt tot geestelijke richtingloosheid in het leven. Er zijn nauwelijks voorbeelden meer van hoe je volwassen wordt en deugdzaam kunt leven.

Scherpe meningen van de hoofdpersoon, meningen die veel discussie opriep. Wel erg ouderwetse opvattingen soms, vonden enkelen: een gefrustreerde docent die niet meeging met de tijd. Anderen waren het volmondig eens met de kritiek. Dat maakte de bijeenkomst zeer aangenaam. Ook ik heb ervan geleerd!

Geen opmerkingen:

Een reactie posten